Trong tiếng
Nhật, Katana, là một trong những biểu tượng của một Samurai, từ trung cổ đến hiện
đại. Để tập luyện trong các đạo trường, người ta thường dùng Bokken (mộc kiếm-kiếm
gỗ). Trong thời đại ngày nay, Bokken không chỉ thay Katana trong luyện tập, nó
còn bao hàm thêm nhiều ý nghĩa liên quan tới tinh yếu võ đạo.
Nguồn gốc và biểu tượng của cây
Bokken.
Cây Bokken
(mộc kiếm) hay Bokuto là một cây kiếm Nhật bằng gổ có hình dáng và các đặc thù
của một Katana. Tuy thường dùng để luyện tập, nhưng tính hữu hiệu của nó trong
chiến đấu thật hiển nhiên. Thời xưa nhiều Samourai chọn Bokken thay vì Katana
vì khả năng chịu đựng của nó: thường thì một Bokken khó thể bị gãy trong khi
Katana tương đối mảnh mai hơn. Bokken cũng được xem như đáng sợ hơn vì những
thương tích nó gây ra khó cứu chữa hơn. Các cuộc so tài giữa hai kiếm sĩ thường
chỉ được thực hiện bằng Bokken chứ không bằng Shinken(chân kiếm), thế nhưng
chuyện sinh tử là điều hiển nhiên chẳng hạn cuộc tỉ thí cuối cùng của Myamoto
Musashi với Sasaki là một thí dụ nổi tiếng.
Do việc sử
dụng Bokken trong luyện tập quá nguy hiểm giới võ lâm đã tạo ra những thanh kiếm
bằng tre, thủy tổ của cây Shinai hiện nay. Trường phái Itto Ryu đã có một giải
pháp khác: họ dùng những cây Bokken to hơn với một cái Tsuba (hộ thủ) thật lớn
kèm theo bao tay dài lên tận cùi chỏ. Loại Bokken này hiện vẫn còn được dùng.
Các loại Bokken.
Thông thường
bokken được làm bằng “Biwa” hoặc “Sunuke”. Nó cũng có thể làm bằng Sồi, đỏ hoặc
trắng. Và hiện nay người ta còn dùng các loại gổ nhập như Mun, Trắc… hình dạng
của nó không thay đổi và tùy thuộc vào các trường phái khác nhau như Yagyu,
Katori Shinto…
Theo võ sư
Malcolm Tiki Shewa thì “chiều dài của nó là 105cm tùy thuộc vào trường phái và
người sử dụng. Nó phải được làm bằng loại gổ cứng không có nhựa như cây sồi đỏ
hoặc trắng, sồi xanh bốn mùa, cây Biwa, Sunuke, mun đen… sứa phải nhỏ, láng, chặt,
các đường vân dài không bị đứt quảng, không có mắt, với trọng lượng tương đương
với một cây katana. Nói chung trung tâm điểm của cây bokken thường năm ở 1/3 kể
từ đốc kiếm”.
Cũng như
các Katana, các Bokken biến hóa tùy theo thời đại của chúng và mỗi trường phái
truyền thống như: Katoryu Shintoryu, Kashima Shintoryu, Yagyu ryu, Yagyu
Shinkage ryu, Itto ryu, Nitten ryu, Nitten Ichi ryu, … Cấu trúc Bokken cho hợp
với kỹ thuật của mình về mặt trọng lượng, độ cong, chiều dài, mũi nhọn, bề dày.
Các loại và
tính chất khác nhau của mộc kiếm (Bokken) từ kiểu kiếm của thời Chiêu Hòa đến
loại kiếm tập bình thường.Lý tưởng là có được một súc gỗ từ một thân cây tối
thiểu là 45 năm tuổi và đã được để khô trong 5 năm. Ngày xưa các loại Bokken
siêu hạng trong tay các đại kiếm khách thường được làm từ các thanh gỗ sên vốn
được dùng làm chèo. Và do đó hơi bị oằn cong dưới động tác Funne kogi undo (động
tác chèo đò)
Chủ yếu các
Bokken cần có sức chịu đựng, đồng bộ với toàn thể các sớ đi cùng hướng từ đầu tới
đuôi nhờ đó khi bị mẻ cũng không tạo ra các miểng gây nguy hiểm cho người tập
và đồng luyện. Chính vì vậy mà sớ gỗ mun hay trắc không hề được dùng trong các
trường phái truyền thống. riêng tại Việt Nam, các võ sư Aikido thường sử dụng
Bokken bằng cẩm lai hoặc căm xe. Đs.Trần Kỉnh thì dùng loại tầm vông đặc ruột,
già có độ cong tự nhiên hoặc được tạo độ cong (một cây tầm vông già, đúng cỡ
thường chỉ có thể cắt được một Bokken đáp ứng đủ tiêu chuẩn).
Để bảo trì
mộc kiếm người ta thường dùng dầu “lanh” lau trên bề mặt kiếm để giữ các sớ gỗ
khỏi bị khô và tăng sức chịu đựng cho phần lưỡi. Theo kinh nghiệm bản thân, có
thể dùng mồ hôi để thoa trên thân kiếm cũng đủ và khiến cho gỗ kiếm lên nước
bóng đẹp.
LY NGUYỄN
(Nguồn từ
vothuat.vn)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét